Sosyalist Küba Anayasasında Yeni Değişimler

2019 Yılında Yapılan Referandumla Belirlenen Yeni Anayasa

Gülizar Özkaya

24 Şubat 2019 tarihinde Küba’da halk referandumu düzenlenmiş ve aşağıdaki yeni anayasa başarıyla kabul edilmiştir.

Ardından 13 Temmuz 2019 tarihinde “Küba Halkın İktidarı Ulusal Kongresi” yeni seçim yasasını kabul etti.

Yeni seçim yasası tamamen doğrudan seçimlere yönelmiş olup, 3 düzeyli ulusal kongre , Eyalet halk kongreleri ve bölge halk kongreleri sistemini iki kademe düzeyine indirmiş ulusal kongre ve bölge halk kongreleri düzeylerinde seçim sistemine karar vermiştir. Yeni yasa halkın seçimlerdeki aktif rolünü tam anlamıyla harekete geçirmeyi hedeflemektedir.

SOSYALİST SİSTEME ÖZGÜVEN

Yeni anayasa Küba’nın sosyalist modelinin “güncellenmesi” için güçlü bir anayasal güvence sağlamaktadır.

Küba Komünist Partisi’nin eski birinci sekreteri Raul Kastro, Küba Komünist Partisi’nin Altıncı ve Yedinci Ulusal Kongrelerinde yaptığı konuşmalarda “Küba sisteminin güncellenmesinin kapitalizmi geri getirmek değil sosyalizmi daha da geliştirmek olduğunu vurgulamıştır;  Küba, azınlığın çıkarlarını değil, geniş halk kitlelerinin yaşamlarını ve refahını iyileştirmeyi amaçlamaktadır;

Küba, sosyalizmin inşasında Komünist Partisi’nin önderliğine bağlı kalacak, Marksizm-Leninizme bağlı kalacak, sosyalizme bağlı kalacak ve sosyalist sistemin her türlü risklere ve meydan okumaya ve her türlü sınava dayanabileceğine inanıyoruz”.

Küba’da ve dünyada yaşanan değişimlerle beraber 1976 Anayasası üzerinde yapılan değişikliklerden daha kapsamlı bir anayasal reforma ihtiyaç olduğu tartışılmış, 6. Küba Komünist Partisi Kongresinde kabul edilen “İktisadi ve Sosyal Politika için Kılavuz” metni ve metnin hükümleri doğrultusunda hayata geçirilen düzenlemeler, Birinci Parti Konferansında belirlenen hedefler ve 7. Kongrede alınan kararlar yeni bir anayasanın üzerinde çalışılmasını hızlandırmıştır.  

Küba Devriminin üzerinde yükseldiği ülke geleneklerini ve Marksist-Leninist prensipleri bir kenara koymadan, sosyalist yoldan vazgeçmeksizin “sosyalizmin güncellenmesi” çerçevesinde yapılan değişiklikleri içermektedir.  

Yapılan değişiklikler; giriş, 11 ana başlık, 24 bölüm ve 16 kısma dağılmış 224 maddeden oluşan yeni anayasa Küba’nın siyasi, ekonomik ve toplumsal sisteminin sosyalist niteliğinin yanı sıra sosyalizmin inşasında Küba Komünist Partisi’nin önderliğini teyit etmektedir.  

Yeni anayasada, uluslararası hukuka ve dünyada oluşan çok kutupluluk trendine vurgu yapılmakta, terörün tüm biçimleri, özellikle de devlet terörü, nükleer silahların ve kitle imha silahlarının artışı ve kullanımı reddedilmiştir.

Yeni anayasada, ekolojik çevre ve doğanın korunması, küresel ısınmaya karşı mücadele, siber alemin demokratikleşmesi gibi unsurlar yer almaktadır.

Kamu sermayeli işletmelerin ulusal ekonomide önemini korunmakta, ülke ekonomisinin gelişimi için yabancı yatırıma önem verilmektedir. Yeni anayasada cinsiyet ayrımcılığı, etnik ayrımcılık ve engellilere dönük ayrımcılık yasaklanmaktadır. Devlet başkanlığı ve devlet başkan yardımcılığı makamları getirilmekte, devlet başkanının Halk İktidarı Ulusal Meclisi tarafından 5 yıllığına ve azami iki kez seçilebilmesi usulü getirilmektedir. Yeni anayasaya göre  Bakanlar Kurulunun başkanı başbakan olarak anılacaktır.

SOSYALİST DÖNEMDE KÜBA ANAYASALARININ GEÇMİŞİ

Küba Cumhuriyeti Anayasası, 1976 yılında halk oylaması ile kabul edilmiş, halkın %97.7 ‘sinin anayasa lehine oy kullanması sonucunda uygulamaya geçmiştir. Küba Devriminden sonra 1959 yılının Şubat ayında “Temel Kanun” adıyla bir anayasa kabul edilmiş ve bu anayasada 1940 Anayasasının temel özellikleri muhafaza edilmiştir. 

1975 yılında yeni bir cumhuriyet anayasası hazırlanmış ve 15 Şubat 1976’da anayasa oylaması için referanduma gidilmiştir. 

24 Şubat 1976’da, Dünyanın batı yarımküresindeki sosyalist nitelikli ilk anayasası olan yeni anayasa ilan edilmiştir. Küba, sosyalist işçi devletidir, siyasi özgürlük, sosyal adalet, bireysel ve kolektif refah ve insani dayanışma adına herkesin katılımı ile ve herkesin iyiliği için örgütlenen birleşmiş ve demokratik bir cumhuriyet olarak kurulmuştur. Küba tarihinde,10 Nisan 1869 tarihli Guáimaro Anayasası, 15 Mart 1878 tarihli Baraguá Anayasası, 16 Eylül 1895 tarihli Jimaguayú Anayasası, 21 Ekim 1897 tarihli Yaya Anayasası, 21 Şubat 1901 tarihli anayasa ve 01 Temmuz 1940 tarihli anayasalar yürürlükte kalmıştır. 

Sosyalist Küba Cumhuriyetinin kurulu olduğu bu ada, Kristof Kolomb’un 1492 yılında adaya gelmesinden itibaren 1898’de biten İspanya-Amerika Savaşına kadar İspanya’ya ait bir toprak parçası olarak kalmıştır. Küba, 1902 yılında Amerika Birleşik Devletler’inden bağımsızlığını kazanmıştır. 

TAMAMINI OKUMAK İÇİN İNDİRİNİZ