Çin Halk Cumhuriyeti’nin Dört Siyasi Sistemi
Gülizar Özkaya
20 Ocak, 2025
Çin’deki siyasal sistem halk demokrasisi veya halkın demokratik diktatörlüğü (proletarya diktatörlüğünün bir biçimi) toplam 4 alt siyasi sistemden oluşur: Birincisi, 5 düzeyde halk kongreleri sistemi ve onların denetlediği 5 düzeyli hükümet organları sistemidir. En üst meclis Pekin’deki merkezi halk kongresidir ve onun denetlediği bir merkezi hükümet bulunur: Devlet Konseyi, batıda Hükümet veya Bakanlar Kurulu denilen organdır, Çin’de merkezi hükümet organı olarak anılır. Tüm meclislerde halkın seçtiği partili ve partisiz halk vekilleri işlev görürler. Ve profesyonel politikacı anlamında maaşlı kişiler değildirler.
İkincisi, müzakereci sosyalist demokrasi organları olarak birleşik cephe meclisleri, bu meclislere Çin Halkının Siyasi Konferansı adı verilir. Bu meclislerde 1/3 oranında komünist partililer, 1/3 oranında diğer 8 partinin seçilmiş vekilleri ve 1/3 oranında partisiz şahsiyeler ve kitle örgütleri temsilcileri işlev görür. Çin’deki 20 ye yakın kitle örgütü Birleşik Cephe vizyonu ile örgütlenmiştir, bunlar Partili ve partisiz halkın katıldığı ve yönettiği birleşik cephe örgütleridir. Bunların en önemlileri, İşçi Sendikaları, Kadın Federasyonu, Çin Gençlik Birliği, Ticaret ve Sanayi Odaları ve Öğretmenler kitle örgütleridir. Birleşik cephe meclisleri 4 kademelidir: Pekin’deki meclis, eyalet meclisleri, il meclisleri ve ilçe meclisleri.
Çin’deki bu meclisler genellikle yılda bir kez 7-8 gün süren toplantılar yaparlar. Her mecliste bu toplantıları ve bu organların seçimlerini düzenleyen, koordine eden ve hazırlayan bir Daimi Komite organı ve onun sekreteryası bulunur.
Üçüncüsü, azınlık milliyetlerin hakim oldukları özerk bölgeler meclisleri ve hükümetleri. Bu bölgelerdeki meclisler ve hükümetler ezici bir çoğunlukla yerel azınlık milliyetlerden oluşur ve yerinden yönetim ilkesini uygularlar. Bunlar başlıca Tibet (Çince Xizang) ; İç Moğolistan; Şincan Uygur özerk bölgeleridir. Bunlar dışında azınlık milliyetlerin çoğunluk oldukları yerlerde il, ilçe ve belde düzeyinde 50 civarında özerk bölge bulunur.
Dördüncüsü, Taban demokrasisi veya doğrudan demokrasi siyasal sistemidir. Bu meclislerde Üç farklı doğrudan demokrasi organı vardır. Köylerde köy meclisleri, işyerlerinde işçi ve çalışanların meclisleri; mahalle ve semtlerdeki meclisler ve komiteler.